O śledzikach dziś słów kilka - choć na temat tej popularnej ryby można napisać grubą księgę. Znany i lubiany pod różnymi postaciami śledź jest obecny w naszym kraju od wieków i chętnie spożywany przy różnych okazjach. Stał się składnikiem tradycyjnego świątecznego menu w polskich domach, nie może go zabraknąć na naszych stołach zarówno w czasie Adwentu, Wigilii, jak i Wielkiego Postu. Nie wspominając już o wszelkich przyjęciach, na których za kołnierz nikt nie wylewa… Zwyczaj zakąszania wódki śledzikiem przyjął się w Polsce prawdopodobnie już w połowie XVII stulecia, w wieku XIX zaś śledziowe zakąski znalazły swoje stałe miejsce na zakrapianych biesiadach w przydrożnych karczmach i w szlacheckich dworach. Śledź niejedno ma imię i trafia na nasze stoły w rozmaitych wariantach - również jako przekąska finger food. Czy to wygodna forma podania ryby i dobra opcja na śledzika?

Dlaczego śledzie są idealnym finger food na przyjęcia?

Śledź stanowił podstawę diety w okresach postu, gdyż był rybą smaczną i stosunkowo tanią, stąd też nic dziwnego, że stał się wielce popularną zakąską nawet daleko od nadmorskich portów. Śledzie były w Europie na tyle popularne, że nawet kanclerz Rzeszy, a jednocześnie wielki ich amator, Otto von Bismarck, miał pewnego razu powiedzieć: „Gdyby śledzi nie było tak dużo i nie były tak tanie, traktowano by je jak najdroższy delikates, droższy od kawioru czy homarów”

W okresie międzywojennym nawet w ekskluzywnych warszawskich barach i restauracjach dla pobudzenia apetytu przed obiadem podawano wykwintne kanapeczki ze śledziem, rzecz jasna w zestawieniu z kieliszkiem dobrze schłodzonej wódki. Możemy uznać ten rodzaj śledziowych frykasów za prekursora przekąsek „na raz” z tą smaczną rybą w roli głównej. Współcześnie dla gości poszukujących nietuzinkowych smaków, śledzie finger food to nie tylko kulinarna atrakcja, ale też świetny sposób na połączenie tradycji z nowoczesnym stylem serwowania. Można zresztą podać je na różne sposoby - minimalistyczne lub bogato zdobione, słodkie lub kwaśne, na ostro i na słono - a wszystko zależy od charakteru przyjęcia. Śledź to ryba, którą można przyrządzać i podawać na setki sposobów.

Sprawdź nasz wpis o przekąskach fingerfood: Najlepsze przekąski fingerfood na imprezy i spotkania

Czy śledzie pasują do eleganckich przyjęć?

Spożywanie eleganckich przystawek bez użycia sztućców było w Europie dość długo uważane za przejaw braku ogłady i kojarzone ze złymi manierami, choć na przykład w południowo-wschodniej Azji czy też Afryce było to na porządku dziennym. Finger food, jakie dziś znamy, świat docenił dopiero w połowie lat 80. XX wieku, a od tego czasu taka forma podawania przekąsek ma coraz więcej zwolenników, ceniących sobie wygodę i urozmaicenie w niewielkich porcjach.

Śledziowe przystawki w stylu finger food mogą być idealną propozycją na różne imprezy towarzyskie czy okolicznościowe. Zresztą zwolennicy bardziej tradycyjnych przystawek lub zakąsek też z pewnością docenią walory tej wyśmienitej ryby. Śledzie na grzance lub niewielkim talerzyku można zaserwować gościom przy okazji oficjalnego bankietu lub wernisażu, ale też w bardziej kameralnym, rodzinnym gronie, na przykład na weselu, urodzinach czy imieninach. Nic też nie stoi na przeszkodzie, aby śledzia na jeden kęs podać tuż przed wigilijną kolacją.

W jaki sposób przygotowuje się i podaje śledzie na przyjęciach?

Śledzie doskonale wpisują się w ideę finger food z kilku powodów. Po pierwsze, ich smak jest wyrazisty i nie wymaga dużej ilości przypraw czy dodatków, więc to idealna baza przekąski, która sama w sobie przyciąga uwagę. Po drugie, śledzie można podać w różnorodnych formach, dzięki czemu na jednym stole mogą znaleźć się wersje klasyczne i nowatorskie - świetnie komponują się z marynowanymi warzywami, musem z buraka i chrupiącym pieczywem. Ponadto są sycące, zatem będą dobrym wyborem na przyjęcia, gdzie goście oczekują czegoś więcej niż lekkich przekąsek. No dobrze, a dlaczego śledzie są słone i czy wypada zaserwować gościom najbardziej śmierdzące śledzie surströmming?

Postrzeganie smaku jest rzeczą gustu - w końcu w Polsce uwielbiamy kiszone ogórki, kwaszoną kapustę i z chęcią pijemy zsiadłe mleko. Podobnie, jak nasze lokalne przysmaki, śledź surströmming nie jest zbyt popularny poza Szwecją - zwykło się mówić, że odważni, którzy go spróbują, mogą być pewni, że nigdy nie zapomną jego smaku. Choć prawdę mówiąc jest to bardziej kwestia specyficznego zapachu, który przypaść do gustu może jedynie wybitnym koneserom rybnych przysmaków. Sam kiszony śledź ma lekko słonawy i kwaśny smak - świeże płaty są obficie solone i poddawane procesowi fermentacji przez minimum pół roku. Do przyrządzania finger food raczej go nie polecamy, choć… do odważnych świat należy.

A co z tym słonym smakiem zwykłych śledziowych płatów, który potrafi wywołać grymas na twarzy? Trzeba go złagodzić, nim ryba trafi na stół w takiej czy innej formie. Najlepszym sposobem, by pozbyć się nadmiaru soli ze śledzi, jest namoczenie ich w mleku. Wpływa to również na kruchość ryby i ułatwia dalszy proces przygotowania potrawy. No dobrze, a dlaczego śledzie moczymy w mleku, a nie po prostu w wodzie? Jak się okazuje, mleko wyciąga z nich sól dwa razy szybciej i przy okazji nadaje im delikatnego smaku - jeśli moczysz je w wodzie, to trzeba przeznaczyć na to około 4 godzin. Natomiast mleko działa szybciej i dwie godziny moczenia powinny wystarczyć. Sprawdźmy jeszcze, jakie śledzie do śmietany wybrać i które z nich są najzdrowsze.

Jakie śledzie są najzdrowsze?

Śledzie z punktu widzenia dietetyków są bardzo cenione - oferują bogactwo zdrowych kwasów tłuszczowych omega-3, witaminy D oraz białka. Najlepsze są te świeżo marynowane lub solone, pochodzące z zaufanych źródeł. W większości sklepów najczęściej spotykane są śledzie a'la matias. I tutaj przyda się dodatkowe wyjaśnienie - otóż każdy matias jest śledziem, ale nie każdy śledź jest matiasem. O co w tym chodzi? Matias to po prostu młody osobnik, jeszcze przed okresem tarła - z tego powodu jego mięso ma nieco inny wygląd, smak oraz wartości odżywcze. Różni się nieco kolorem i oczywiście ceną - w Polsce raczej rzadko łowi się dziewicze śledzie i warto o tym pamiętać, jeśli chcesz kupić prawdziwego matiasa.

Śledzie w śmietanie z jabłkami, 500 g

Czy to aż tak duża różnica? Jakie śledzie są najzdrowsze wobec tego? Matiasy mają więcej kwasów tłuszczowych omega-3, zawierają mniej soli i nie stosuje się w nich sztucznych konserwantów. Pamiętajmy jednak, że zwykłe śledzie również należą do bardzo wartościowych produktów,bogatych w białko, witaminy i mikroelementy. Unikajmy jednak podawania i spożywania śledzi w ciężkich, tłustych sosach – zamiast tego lepiej postawić na wersje marynowane, w lekkich zalewach octowych lub oliwnych lub płaty wędzone na gorąco, które świetnie nadają się do przyrządzania smakowitych fingerfood.

Jak długo śledzie mogą być przechowywane w lodówce? Czy nadają się do spożycia po imprezie?

Ile śledzie mogą stać w lodówce? O ile nie planujesz autorskiej wersji surströmminga, to płaty w odpowiedniej zalewie, przechowywane w szczelnych pojemnikach, mogą być w lodówce przez około kilka dni. Najważniejsze, by unikać kontaktu ryby z powietrzem, ponieważ śledzie tracą wtedy szybciej świeżość i smak. Natomiast po imprezie warto sprawdzić, czy nie były zbyt długo poza chłodziarką, bo w takim przypadku ich przydatność do spożycia jest ograniczona. Wówczas możesz wykorzystać je do przygotowania innych potraw na szybko, jak sałatki śledziowe czy pasty na pieczywo.